یکی از کلمات و اصطلاحات کلیدی قرآن «روح» است. بر اساس آیات قرآنی می توان از چند روح سخن گفت:
1. روح القدس: خداوند در آیاتی از جمله 87 و 253 سوره بقره و 110 سوره مائده از روح القدس سخن به میان آورده که حضرت عیسی بن مریم(ع) را تایید می کرد؛ البته از آیه 22 سوره مجادله به دست می آید «روح منه؛ روحی از خدا» در کار تایید مومنان است. شاید این همان روح القدس باشد. هم چنین از آیه 120 سوره نحل به دست می آید که روح القدس غیر از تایید ، کار تنزیل قرآن و کتب آسمانی را نیز به عهده داشت. البته از آیه 17 سوره مریم و نیز آیه 91 سوره انبیاء و نیز از آیه 12 سوره تحریم به دست می آید همین روح القدس که از آن به «روحنا، روح ما» یاد شده بر حضرت مریم(س) به شکل بشر کامل نازل شده و در او نفخ روح کرده و عیسی (ع) را ایجاد کرده است.
2. روح الله: این اصطلاح در آیه 87 سوره یوسف به کار رفته و حضرت یعقوب(ع) از فرزندان می خواهد تا از روح الله مایوس و نومید نشوند؛ زیرا قوم کافر از روح الله مایوس می شوند؛
3. الروح الامین: در آیه 193 سوره شعراء این تعبیر آمده است که روح امین بر پیامبر(ص) نازل شده است.
4. روحی: خداوند در آیاتی از جمله 29 سوره حجر و 72 سوره ص، روح را به خود نسبت داده است. در آیه 9 سوره سجده هم به شکل «روحه» آن را به خود نسبت می دهد. در آیه 171 سوره نساء نیز از حضرت عیسی بن مریم (ع) به عنوان «روح منه؛ روحی از خدا» یاد شده است.
5. الروح: خداوند در آیه 2 سوره نحل و آیه 4 سوره معارج و آیه 38 سوره نباء و آیه 4 سوره قدر از روح به شکل «الروح» یاد می کند و می فرماید که این روح با فرشتگان جهت امر الهی بر برخی از بندگان خاص تنزیل می یابد تا انذار بر وحدانیت خدا و تقوا کند. همین «الروح» محل پرسش مردم بود که در آیه 85 سوره اسراء مطرح شده و خداوند این روح را به عنوان «امر پروردگار» معرفی می کند. در آیه 15 سوره غافر از القای همین الروح نسبت به امر بر برخی از بندگان سخن به میان آمده است.
6. روح امری: در عباراتی از قرآن سخن از «روحا من امرنا» سخن به میان آمده است.(شوری، ایه 52) به نظر می رسد که این روح ارتباط با مساله وحی دارد.(همان) بنابراین با آن انواع پیش گفته تفاوت هایی خواهد داشت.
7. روح: گاه روح در کنار ریحان در آیه 89 سوره واقعه به کار رفته است که به نظر می رسد با انواع پیش گفته تفاوت دارد. این روح را به آسایش و راحتی تفسیر کرده اند.
با توجه به این که روح کاربردها و معانی گوناگونی در آیات دارد، به نظر می رسد که چند چیز یقین است:
1. الروح که با فرشتگان می آید غیر از فرشتگان و از جنس آنان نیست؛ این روح از مقام امر و برای امر می آید. تاکید بر واژه و اصطلاح امر از آن روست که خداوند میان خلق و امر تفاوت و فرق گذاشته و فرموده است: أَلاَ لَهُ الْخَلْقُ وَالأَمْرُ ؛ بدانید که برای خداست خلق و امر. به نظر می رسد که امر غیر از خلق است و این بدان معناست که فرشتگان از خلق و روح از امر است؛ از این روست که جدا از الروح یاد می کند تا این تفاوت و فرق ماهوی میان فرشتگان و الروح دانسته شود؛
2. پرسشی که در آیه 85 سوره اسراء می شود از همین الروح است؛ زیرا مردم فرشتگان را می شناختند، ولی وقتی خداوند از نزول و عروج الروح با فرشتگان سخن به میان می آورد، مردم می پرسند: این روح کیست؟